مزایا و معایب آبیاری تحت فشار و آبیاری کم فشار

تا کنون روش های متفاوتی برای آبیاری باغ ها و مزارع طراحی و تولید شده اند که هر کدام خصوصیات مثبت و منفی خود را دارا هستند که در این مقاله مزایا و معایب آبیاری تحت فشار بررسی می گردد . برای بررسی مزایای یک سیستم آبیاری باید به عوامل متعددی توجه نمود، ممکن است یک سیستم آبیاری در شرایطی دارای مزایای بسیار زیادی نسبت به سیستم دیگر باشد و در شرایط دیگر بازده خوبی نداشته باشد.

نوکاریز | مزایای آبیاری تحت فشار

نگاهی اجمالی به هر کدام از مزایا و معایب آبیاری تحت فشار :

نوکاریز | یکنواختی بیشتر پخش آب در زمین ناهماهنگ :

یکی از مشکلات عمده در آبیاری زمین های کشت ناهموار ناتوانی مزرعه دار درآبیاری سطوح دارای پستی و بلندی است در این حالت کشاورزان نمی توانستند قسمت هایی از مزرعه را بیشتر و یا کمتر آبیاری کنند.این مشکل در آبیاری های تحت فشار از بین رفته است، این سیستم آبیاری امکان کنترل بسیار بیشتری را برای مزرعه دار فراهم می کند و کشاورز می تواند در تغییر زمان آبیاری بخشی از مزرعه بر میزان آبیاری آن اشراف کامل داشته باشد.

نوکاریز | انجام آبیاری های سبک و سنگین :

متناسب با مراحل فنولوژی گیاه نیاز آن به آب متغیر است. به عنوان مثال در اوایل کاشت که آبیاری به منظور تسهیل در جوانه زنی بذرها انجام می شود، آبیاری سطحی انجام می شود و نیاز به آبیاری عمیق خاک نیست. اگر در این مرحله از رشد گیاه آبیاری عمیق انجام دهیم تلفات در آب خواهیم داشت.

در کشاورزی سنتی ، زارع در تمام طول کشت گیاه ، آبیاری مزرعه را به یک شکل انجام می دهد. این امر منجر به هدر رفت شدید آب می شود.

سیستم های آبیاری بارانی که با عنوان بوم BOOM شناخته می شوند برای این منظور بسیار مناسب می باشند. در این سیستم های آبیاری ، آب به صورت قطرات بسیار ریز در هوا پخش می شود و به دلیل ریز بودن قطرات از خرد شدن خاکدانه ها و ایجاد سله در سطح زمین جلوگیری می شود. سیستم های مه پاش نیز می توانند در این مدل از آبیاری موثر واقع شوند.

در واقع در سیستم های تحت فشار مانند سیستم فوگری کشاورز می تواند در تمام مراحل رشد گیاه با تغییر مدت یا مقدار پاشش آب، آبیاری سبک و یا سنگین انجام دهد.

نوکاریز | تسهیل در اتوماتیک شدن آبیاری :

شاید سی سال پیش به ذهن کسی نمی رسید که از یک شهر دیگر و یا حتی کشور دیگر اقدام به آبیاری مزرعه خود نماید اما این اتفاق با استفاده از تکنولوژی ، شیرهای برقی، تابلوهای اتوماسیون، اینترنت رخ داده است.

امروزه کشاورز می تواند با ارسال یک پیامک اقدام به آبیاری مزرعه خود نماید. یا حتی با دادن برنامه ، مزرعه به صورت اتوماتیک آبیاری شود.

با استفاده از اتوماسیون و تابلوهای اتوماتیک می توان به راحتی فضاهای سبز شهری، باغ ها، مزارع و … را به راحتی آبیاری نمود.

نوکاریز | امکان پخش همزمان کود، سم و آب :

کود آبیاری و شیم آبیاری به راحتی می تواند همراه با آبیاری انجام شود. در سیستم های آبیاری تحت فشار می توان کود و سم را وارد لوله های آبیار نمود تا آبیاری و سم دهی و کود دهی همزمان با هم انجام شود.

این روش در آبیاری های سنتی نیز به کار برده می شود اما دقت و توزیع یکنواخت در آبیاری های تحت فشار بسیار بیشتر است.

نوکاریز | نیاز به نفرات انسانی کمتر :

با استفاده از تابلوهای اتوماسیون نیاز به کارگران ماهر بسیار کم می شود. در آبیاری سنتی نیاز است تا در تمام مراحل آبیاری کارگر بر روند آبیاری نظارت کند تا آبیاری به صورت دست انجام شود ، اما در آبیاری تحت فشار تنها در زمان جابه جایی لوله ها به کارگر نیاز خواهد بود.

نوکاریز | تغییر اب و هوا :

با استفاده از سیستم مه پاش به عنوان یک سیستم آبیاری تحت فشار می توان شرایط آب و هوایی محیط را کنترل کرد ( میزان دما، رطوبت) این امر باعث می شود تا از شوک دهی گرمایی و سرمایی در مزارع جلوگیری شود. همچنین می توان با تعیین و مهندسی شرایط آب و هوایی زمان گل دهی و باردهی گیاه را تعیین نمود.این عمل توسط سیستم های آبیاری سنتی امکان پذیر نیست.

نوکاریز | کاهش محسوس رشد علف های هرز :

در این شیوه آبیاری قطره‌ها تنها قسمتی از زمینی که گیاه در آن کشت شده آبیاری می شود و سایر قسمت‌ها خشک باقی می‌ماند و در نهایت علف‌های هرز کمتر رشد می‌کنند.

از آبیاری بارانی برای کاشت درختان میوه، گیاهان ردیفی، چمن، علف‌ها، گیاهان زینتی استفاده می‌شود، این نوع روش آبیاری بهترین و مناسب‌ترین شیوه آبیاری برای این گونه از گیاهان می‌باشد.

نوکاریز | حمایت وزارت کشاورزی از آبیاری تحت فشار :

کشاورزانی که با این روش آبیاری انجام می‌دهند، می‌توانند از حمایت‌های وزارت کشاورزی استفاده کنند.

نوکاریز | کاهش شوری آب در آبیاری تحت فشار :

با استفاده از روش آبیاری تحت فشار می‌توان اقدام به آبیاری خاک‌های شنی و خاک‌های رس نمود و از تجمع املاح و شوری سطح خاک پیشگیری کرد.

شوری آب در آبیاری گیاهان و ارتباط آن با تجهیزات آبیاری نوین مساله‌ی مهمی است که با کمک آبیاری تحت فشار می‎توان به میزان قابل توجهی شوری آب را برطرف کرد.

نوکاریز | پیشگیری از یخ زدگی درختان :

شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد که در فصول گرم سال زمانی که هوا به طور ناگهانی سرد می‌شود با استفاده از آبیاری تحت فشار، از یخ زدگی شکوفه‌ها و درختان پیشگیری کرده باشید.

نوکاریز | معایب آبیاری تحت فشار :

هزینه بالای سرمایه گذاری اولیه

هزینه بالا در تعمیر و نگهداری سیستم

تاثیر کیفیت آب در عملکرد سیستم

تاثیر نوسانات جریان آب بر عملکرد سیستم آبیاری

تاثیر نوسانات برق بر عملکرد سیستم آبیاری

محدودیت در به کار گیری سیستم در بعضی از زمین های کشاورزی

محدودیت استفاده در شرایط آب و هوایی خاص

در ادامه هر یک از این معایب را به اجمال بررسی می نماییم :

نوکاریز | هزینه بالای سرمایه گذاری اولیه :

خرید پمپ های تحت فشار ، الکتروموتور، خطوط انتقال، تابلوهای اتوماسیون منجر به بالا رفتن هزینه های اولیه سیستم آبیاری پرفشار می گردد.هرچه سطح اراضی بیشتر باشد هزینه های اولیه کمتر می شود.

در مقایسه آبیاری تحت فشار با آبیاری سطحی باید به این نکته توجه کرد که در آبیاری سطحی نیاز به تسطیح اراضی می باشد. و این امر منجر به بالا رفت هزینه های اولیه در این نوع از آبیاری می شود.

نوکاریز | هزینه بالا در تعمیر و نگهداری :

سیستم های آبیاری تحت فشار نیاز به تعمیرات دوره ای دارند و در صورت عدم رسیدگی استهلاک سیستم بسیار بالا می رود. در روش های آبیاری سطحی تنها نیاز به نگهداری و لایروبی کانالها و یا جایگزینی سیفون های شکسته می باشد.

نوکاریز | کیفیت آب :

آب در سیستم آبیاری تحت فشار ، نباید دارای خورندگی ، مواد شیمایی مضر، ذرات معلق و … باشد. چرا که هر یک از این عوامل می تواند منجر به آسیب به لوله ها و یا گرفتگی نازل های آبیاری شود.

در نتیجه کیفیت آب در آبیاری تحت فشار بسیار حائز اهمیت است و در صورتی که آب مناسب نباشد باید از واحد های فیلتراسیون استفاده گردد.

نوکاریز | تاثیرات نوسانات جریان برق و آب بر سیستم :

در یک سیستم آبیاری تحت فشار جریان و دبی مشخصی از آب در نظر گرفته می شود و فاصله گرفتن سیستم از این دبی آب منجر می شود تا آبیاری تحت فشار راندمان مطلوبی نداشته باشد.

نوکاریز | محدودیت در به کار گیری سیستم در بعضی از زمین های کشاورزی :

بعضی از سیستم های آبیاری تحت فشار تنها در زمین های با قواره مستطیل و یا مربع قابل پیاده سازی است . حتی بعضی از سیستم ها مانند ماشین های متحرک را نمی توان در مزرعه های کوچک استفاده نمود.

نوکاریز | محدودیت استفاده در شرایط آب و هوایی خاص :

به عنوان مثال سیستم آبیاری بارانی را نمی توان در مناطق بادخیز و یا نواحی بسیار خشک استفاده نمود. در سیستان و بلوچستان در بسیاری از روزها وزش شدید باد را داریم و تبخیر سالانه آب از سطح آزاد آب به حدود 5 متر می رسد. که در این شرایط استفاده از آبیاری بارانی مناسب نخواهد بود.

آبیاری بارانی بهتر است در فصل سرد سال انجام شود که هوا از خنکی بیشتری برخوردار است. استفاده از تجهیزات با کیفیت آبیاری بارانی می‎تواند موفقیت روند آبیاری را تضمین کند.

نوکاریز | آبیاری کم فشار چیست؟

دستگاه آبیاری کم فشار به این صورت است که با قرار دادن لوله برای پخش و انتشار آب و موارد استفاده از آن در روش‌های آبیاری سطحی می‌باشد که آب از طریق لوله‌های اصلی که برای این منظور تعبیه شده است تا به محل کرت انتقال پیدا کند.سپس آب در سطح کرت طبق نیروی ثقل زمین پخش می‌شود و با نفوذ به صورت تدریجی در خاک ریشه‌های گیاه را مرطوب می‌کند.

آبیاری کم فشار سیستمی است که نهایت فشار آن کمتر از ۱۰ متر است.

از کاربردهای مهم روش آبیاری کم فشار که از آن به عنوان یکی از روش‌های آبیاری برای بعضی از مناطق استفاده می‌شود، به این صورت است که توزیع آب در شبکه توسط خطوط لوله کم فشار انجام می‌شود و آبیاری داخل مزارع به روش آبیاری سطحی انجام می‌شود.

روش‌های مختلف آبیاری در کشاورزی وجود دارد که هر کدام از روش‌ها دارای مزایا و معایبی هستند و با توجه به مساحت زمین و نوع گیاه بهتر است روش‌های آبیاری انتخاب شوند.

نوکاریز | مزایای استفاده از آبیاری کم فشار :

آبیاری کم فشار مزایای بسیار زیادی دارد از جمله آن می‌توان به :

1- کم شدن تبخیر و نشت آب.

2- افزایش طول عمر سیستم از نظر عدم دسترسی راحت به آن و پیشگیری از به وجود آمدن آسیب‌ها و صدمات به سیستم آبیاری کم فشار

3-  مکانیزه بودن سامانه و کم شدن نیروی انسانی موردنیاز

4- استفاده نمودن از سیستم آبیاری کم فشار مکانیزه برای زمین‌های کشاورزی بسیار وسیع و اراضی کوچک

5- پیشگیری از توسعه و گسترش علف‌های هرز در سطح زمین‌های کشاورزی

6- ایجاد روش‌های آبیاری مزارع و زمین‌های ناهموار و شیب‎دار

7- برطرف نمودن قطره چکان و اختلالات ناشی از گرفتگی قطره چکان

8- کم نمودن خطرات ناشی از برق گرفتگی

نوکاریز | محدودیت‌های آبیاری کم فشار :

از محدودیت‌های آبیاری کم فشار می‌توان به موارد زیر اشاره نمود :

1- احتیاج به نیروی انسانی با تجربه برای نگهداری و تعمیر کانال آبیاری

2- بی تجربگی مهندسین کشاورزی در طراحی و نصب سیستم‌های لوله‌های کم فشار